Tạo hành lang pháp lý phát triển đường sắt và thu hút đầu tư

Tháo điểm nghẽn pháp luật về phát triển đường sắt

Thảo luận tại tổ, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, đường sắt tại Việt Nam có lịch sử rất lâu đời, từ hơn 140 năm trước khi Pháp xây dựng tuyến Sài Gòn - Cần Thơ. Hệ thống đường sắt sau đó tiếp tục phát triển với việc xây dựng tuyến Bắc – Nam và một số tuyến khác hướng đi Hải Phòng, Lạng Sơn, Lào Cai ở phía Bắc trong những năm tháng chiến tranh. Tất cả các dự án đường sắt này đều có công sức, công lao của các cán bộ, công nhân, kỹ sư người Việt, dưới sự giúp đỡ của các nước.

Bộ trưởng Xây dựng khẳng định: Đường sắt đã mang lại hiệu quả hết sức to lớn cho sự phát triển của đất nước, đặc biệt trong những năm tháng chiến tranh và thời kỳ bao cấp. Khi đó, các phương tiện hàng không, đường thủy, đường bộ chưa phát triển, đường sắt chính là phương thức vận tải chủ lực, vận chuyển hàng hóa và kết nối các vùng miền.

Theo Bộ trưởng, việc đầu tư đường sắt, đặc biệt là trục Bắc – Nam đã từng được Quốc hội bàn thảo, tuy nhiên chỉ dừng ở đó. Gần đây, hệ thống đường sắt có nhiểu đổi mới, với sự xuất hiện của một số tuyến đường sắt đô thị ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh như: tuyến Cát Linh - Hà Đông, Nhổn - Ga Hà Nội, Bến Thành - Suối Tiên. Quá trình thực hiện các dự án này còn phụ thuộc lớn vào yếu tố nước ngoài, từ công tác đầu tư, huy động vốn, đến dây chuyền công nghệ. Điều này dẫn đến nhiều hệ lụy như: kéo dài thời gian thi công, không đảm bảo tiến độ; các dự án bị đội vốn; mặt khác, khả năng cung ứng và làm chủ dây chuyền công nghệ gần như không có.

Mỗi dự án lại sử dụng công nghệ từ một quốc gia khác nhau dẫn đến tình trạng thiếu đồng bộ, gây khó khăn cho việc cung ứng, thay thế, sửa chữa do đều phụ thuộc vào các nước. Thực trạng này cho thấy sự bất cập của hệ thống pháp luật hiện hành. Chính vì vậy, được sự đồng ý của Đảng và Nhà nước, sửa đổi toàn diện Luật Đường sắt để tháo gỡ những điểm nghẽn về pháp luật.

Bộ trưởng Trần Hồng Minh cho biết, quá trình tổng kết Luật Đường sắt 2017 cho thấy bên cạnh những hiệu quả đem lại cũng bộc lộ nhiều vướng mắc làm giảm khả năng phát huy hiệu lực, hiệu quả của hệ thống đường sắt. Nếu triển khai đồng bộ các tuyến đường sắt lớn trong thời gian tới, cần phải có rất nhiều cơ chế, chính sách đặc thù.

“Chúng tôi đề xuất sửa đổi Luật Đường sắt để đưa tất cả các cơ chế này vào luật, tạo một nền tảng pháp lý thống nhất. Quá trình soạn thảo, dự án Luật đã được Chính phủ, Bộ Chính trị cho ý kiến và hiện đang được hoàn thiện sau khi được cơ quan có thẩm quyền của Quốc hội thẩm tra”, Bộ trưởng cho biết.

Theo Bộ trưởng, nếu chỉ có Nhà nước đầu tư mà không khuyến khích sự tham gia của doanh nghiệp tư nhân sẽ rất khó triển khai. Do đó, dự thảo Luật đã bổ sung các quy định về huy động nguồn vốn và phát triển kinh tế tư nhân. Hiện đã có 5 nhà đầu tư đăng ký tham gia các dự án đường sắt, do đó, cần có các cơ chế, chính sách tạo điều kiện để họ đầu tư hiệu quả.

Một nội dung mới khác được đưa vào dự thảo Luật đó là phát triển đường sắt gắn với mô hình phát triển đô thị, Bộ trưởng cho biết, đây là giải pháp quan trọng, thay vì chỉ thu hồi vốn từ tiền bán vé, nhà đầu tư được phép khai thác quỹ đất tại các nhà ga, khu đô thị để tạo nguồn lực tái đầu tư. Việc này vừa giúp dự án có hiệu quả kinh tế, vừa giúp phát triển các đô thị văn minh, hiện đại.

Dự thảo Luật còn cải cách trình tự, thủ tục đầu tư, cho phép gộp một số bước, đơn cử như cho phép kết hợp giai đoạn lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi với thiết kế kỹ thuật và bản vẽ thi công. Việc này có thể rút ngắn thời gian chuẩn bị đầu tư cũng như tiết kiệm chi phí cho nhà nước.

Tạo hành lang pháp lý phát triển đường sắt và thu hút đầu tư

Đại biểu Mai Văn Hải (Thanh Hoá) thống nhất cao với sự cần thiết sửa đổi Luật Đường sắt; đồng thời đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu điểu chỉnh về từ ngữ. Theo đại biểu Mai Văn Hải, Dự án Luật không nhất thiết phải quy định việc dành quỹ đất theo quy hoạch để phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt, công trình công nghiệp đường sắt; cũng không nên quy định việc miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với đất giành cho đường sắt theo quy định của Luật Đất đai.

Cùng với đó, dự án luật cần cân nhắc về cơ chế chính sách đối với ngân sách Nhà nước hỗ trợ một phần vốn đầu tư phát triển từ ngân sách Nhà nước và vốn tín dụng ưu đãi cho tổ chức tham gia hoạt động kinh doanh đường sắt tại các địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn hoặc đặc biệt khó khăn; cần giao cho Chính phủ quy định những điều kiện, tiêu chí để tiếp cận vốn vay ưu đãi hoặc được hỗ trợ từ ngân sách nhà nước trong hoạt động kinh doanh đường sắt...

Các đại biểu cho rằng việc sửa đổi Luật lần này không chỉ đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa, đồng bộ hóa hệ thống giao thông đường sắt mà còn tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho phát triển kết cấu hạ tầng, công nghiệp đường sắt và thu hút đầu tư từ các thành phần kinh tế. Dự án Luật sửa đổi tập trung vào việc ứng dụng khoa học công nghệ, tăng cường hợp tác quốc tế và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, theo các đại biểu sẽ góp phần hướng tới một ngành đường sắt phát triển bền vững và hội nhập mạnh mẽ với khu vực và thế giới.

Nhiều ý kiến đánh giá dự án Luật đã thể hiện được trách nhiệm bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn trong hoạt động đường sắt của lực lượng công an như: kiểm tra, kiểm soát người, hàng hóa và phương tiện tham gia giao thông; điều tra xác minh, giải quyết tai nạn và xử lý hành vi vi phạm pháp luật về giao thông đường sắt; phối hợp các tổ chức, cá nhân liên quan đến việc bảo đảm an ninh trật tự trong hoạt động đường sắt.

Góp ý về yêu cầu đối với kết cấu hạ tầng đường sắt tại Điều 10 dự án Luật, các đại biểu cho rằng đây là nội dung mới so với quy định tại Luật Đường sắt năm 2017 hiện hành. Do đó, để đảm bảo tính rõ ràng, minh bạch, đề nghị cân nhắc bổ sung yêu cầu đối với từng loại đường sắt theo phân loại của hệ thống đường sắt Việt Nam. Đồng thời, bổ sung các điều khoản về mô hình hợp tác, cơ chế đấu thầu minh bạch và quyền lợi của nhà đầu tư vào phát triển hạ tầng đường sắt; chú trọng đến việc ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong công tác vận hành, quản lý.

Nguồn: http://www.vietnamplus.vn/ky-hop-thu-9-quoc-hoi-khoa-xv-tao-hanh-lang-phap-ly-phat-trien-duong-sat-post1044585.vnp