Bất ổn toàn cầu đẩy các ngân hàng trung ương lớn vào thế khó

Các ngân hàng trung ương đang phải đối mặt với tình trạng bất ổn gia tăng về tăng trưởng kinh tế và lạm phát, gây phức tạp cho việc ra quyết sách, đặc biệt đối với những ngân hàng đang nỗ lực hiệu chỉnh chính sách tiền tệ khi gần kết thúc chu kỳ cắt giảm lãi suất.

Điều này cũng gây khó khăn cho các nhà đầu tư. Ngày 19/6, ngân hàng trung ương Na Uy đã gây bất ngờ cho thị trường khi cắt giảm lãi suất từ 4,5% xuống còn 4,25%, và ngay cả Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) cũng cảnh báo không nên quá tin tưởng vào các dự báo chính sách của mình.

Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã cắt giảm lãi suất vào đầu tháng 6/2025 - lần cắt giảm thứ tám kể từ giữa năm 2024, và để ngỏ mọi phương án cho các cuộc họp tiếp theo. Theo đó, lãi suất tiền gửi giảm từ 2,25% xuống 2%, thấp hơn rất nhiều so với mức 4% hồi giữa năm 2023. Lãi suất tái cấp vốn hạ từ 2,4% xuống 2,15% và lãi suất cho vay giảm từ 2,65% xuống 2,4%.

Lạm phát trong Khu vực đồng euro (Eurozone) đã được kiểm soát sau đợt tăng đột biến do đại dịch COVID-19, đạt 1,9% vào tháng 5/2025. Tỷ lệ lạm phát đang gần mức mục tiêu 2% của ECB - mức “trung lập”, tức là không kích thích cũng không làm chậm tăng trưởng. Trong bối cảnh đó, ECB đã chuyển trọng tâm từ việc giảm chi phí đi vay sang thúc đẩy nền kinh tế đang gặp khó khăn của 20 quốc gia Eurozone. Trong khi đó, thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump làm dấy lên lo ngại về một đòn giáng nặng nề vào các nhà xuất khẩu của lục địa này.

Báo cáo của ECB lưu ý rằng "sự bất ổn xung quanh các chính sách thương mại dự kiến sẽ ảnh hưởng đến đầu tư kinh doanh và xuất khẩu". Tuy nhiên, ECB cũng cho biết thêm: "Việc chính phủ tăng đầu tư vào quốc phòng và cơ sở hạ tầng sẽ ngày càng hỗ trợ tăng trưởng trong trung hạn. Thu nhập thực tế cao hơn và thị trường lao động mạnh mẽ sẽ cho phép các hộ gia đình chi tiêu nhiều hơn. Cùng với các điều kiện tài chính thuận lợi hơn, điều này sẽ giúp nền kinh tế phục hồi tốt hơn trước những cú sốc toàn cầu".

Chủ tịch ECB Christine Lagarde cho biết mục tiêu lạm phát 2% của ngân hàng này đang trong tầm tay. Câu hỏi đối với giới đầu tư là liệu lạm phát có giảm xuống dưới mục tiêu đó hay không, và liệu điều đó có đòi hỏi ECB phải nới lỏng thêm chính sách tiền tệ.

Trong một diễn biến khác, Tổng thống Trump sẽ đưa ra quyết định trong vòng hai tuần tới về việc có thực hiện hành động quân sự nhắm vào Iran hay không, sau khi đã giảm bớt những luận điệu cứng rắn gần đây. Thị trường đang dự đoán ECB có khả năng cắt giảm lãi suất một lần nữa trong năm nay.

Còn tại Mỹ, Fed đã giữ nguyên lãi suất tại cuộc họp tuần này và báo hiệu lãi suất có khả năng vẫn sẽ giảm trong năm 2025, mặc dù Chủ tịch Fed Jerome Powell cảnh báo không nên quá tin vào dự báo đó.

Fed đã quyết định giữ nguyên lãi suất chuẩn ở 4,25%-4,50%, mức đã được duy trì từ tháng 12/2024, đồng thời dự báo lạm phát cao hơn và tăng trưởng chậm hơn trong năm 2025 trong bối cảnh các chính sách thuế quan của Tổng thống Trump bắt đầu có hiệu lực và bất ổn địa chính trị đang lờ mờ xuất hiện.

Trong tuyên bố đưa ra sau cuộc họp, Fed cho biết "sự không chắc chắn về triển vọng kinh tế đã giảm nhưng vẫn còn cao". Fed đã cắt giảm kỳ vọng về tăng trưởng kinh tế trong năm nay, đồng thời tăng dự báo về lạm phát và thất nghiệp trong các dự báo cập nhật. Các quan chức Fed nhấn mạnh đến sức khỏe chung của nền kinh tế Mỹ, với lạm phát giảm trong những tháng gần đây cùng với tỷ lệ thất nghiệp thấp ổn định.

Theo Chủ tịch Fed Powell, không ai có thể chắc chắn hoàn toàn về các lộ trình lãi suất này, và nhấn mạnh đường hướng chính sách sẽ phụ thuộc vào dữ liệu kinh tế. Ông nói thêm rằng nếu không có thuế quan, việc cắt giảm lãi suất có thể đã được tiến hành do những chỉ số lạm phát gần đây ở mức thấp.

Thị trường vẫn dự đoán Fed sẽ có khoảng hai đợt cắt giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm trong năm nay.

Tương tự Fed, Ngân hàng trung ương Vương quốc Anh (BoE) trong tuần này cũng đã giữ nguyên lãi suất ở mức 4,25% như dự đoán của thị trường.

Thống đốc BoE Andrew Bailey, cho biết mặc dù BoE giữ nguyên lãi suất trong tháng này, lãi suất đang trên đà giảm dần. Ông nhấn mạnh thế giới đang trong giai đoạn khó lường và BoE sẽ xem xét cẩn thận mức độ tác động của tăng trưởng tiền lương- hiện đang có dấu hiệu giảm- tới lạm phát giá tiêu dùng.

Số liệu từ Văn phòng thống kê quốc gia Anh công bố đầu tuần này cho thấy lạm phát trong tháng 5/2025 tăng 3,4%, mức cao nhất trong vòng hơn 1 năm và cao hơn nhiều so với mục tiêu 2% của BoE. BoE dự báo lạm phát trong năm nay sẽ ở mức dưới 3,5%.

BoE đã cắt giảm lãi suất với tần suất khoảng mỗi quý một lần trong năm qua, và thị trường dự đoán ngân hàng này sẽ tiếp tục duy trì tốc độ đó, với hai đợt cắt giảm nữa được dự báo trong thời gian còn lại của năm 2025.

Tuy nhiên, trong cuộc họp tuần này, ba trong số chín nhà hoạch định chính sách của BoE đã bỏ phiếu ủng hộ việc cắt giảm. Một số nhà đầu tư suy đoán rằng dữ liệu lao động đang yếu đi có thể khiến BoE tăng tốc độ cắt giảm lãi suất, trong khi ý kiến khác cho rằng lạm phát cao ở Anh sẽ kìm hãm động thái này.

Cùng trong tuần này, Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ), ngân hàng trung ương duy nhất đang trong lộ trình tăng lãi suất, đã giữ nguyên lãi suất ở mức 0,5% tại cuộc họp vừa qua, đúng như dự đoán của các nhà đầu tư.

Căng thẳng leo thang ở Trung Đông và các hàng rào thuế quan của Mỹ đang làm phức tạp thêm nhiệm vụ của BoJ trong việc nâng lãi suất - hiện vẫn còn ở mức thấp - và thu hẹp bảng cân đối kế toán vốn đã phình to gần bằng quy mô nền kinh tế Nhật Bản. Tại cuộc họp vừa qua, BoJ đã quyết định giảm tốc độ thu hẹp bảng cân đối kế toán vào năm tới. Động thái này báo hiệu BoJ sẽ hành động thận trọng trong việc loại bỏ các tàn dư của gói kích thích kéo dài hàng thập kỷ.

Tại cuộc họp trên, BoJ tiếp tục giảm quy mô mua vào trái phiếu chính phủ. Mức giảm hàng quý sẽ được điều chỉnh từ 400 tỷ yen (2,76 tỷ USD) hiện tại xuống còn 200 tỷ yen (1,38 tỷ USD) bắt đầu từ tháng 4/2026.

Trước đó, Thống đốc BoJ, ông Kazuo Ueda, ngày 3/6 đã cảnh báo chính sách thuế quan của Mỹ là một yếu tố có thể gây sức ép giảm đối với nền kinh tế và sẽ tiếp tục theo dõi sát những ảnh hưởng đối với việc tăng lương và đầu tư của doanh nghiệp trong thời gian tới.