Ứng phó với hạn mặn, Đồng bằng sông Cửu Long sử dụng hợp lý nguồn nước

Dự báo nguồn nước về Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) trong mùa khô này chỉ bằng khoảng 60 - 75% mức trung bình nhiều năm, xâm nhập mặn tùy thời điểm ở mức cao hơn trung bình nhiều năm. Sắp tới, Đồng bằng sông Cửu Long có 2 đợt mặn cao đáng chú ý là từ 30/3 đến 3/4 và 27/4 đến 30/4 với ranh giới mặn 4g/l, vào sâu các cửa sông từ 40 - 50 km, Hàm Luông lên đến 55 - 57 km từ cửa sông. Đồng bằng sông Cửu Long cần tiếp tục triển khai các giải pháp ứng phó, tích trữ và sử dụng nước hợp lý.

Dự báo dòng chảy trên sông Cửu Long tháng 4/2025 chỉ bằng hơn 67% lưu lượng so với trung bình nhiều năm, xâm nhập mặn có thể xâm nhập sâu hơn so với trung bình nhiều năm.

Theo Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam, dự báo nguồn nước về Đồng bằng sông Cửu Long với lưu lượng bình quân tại trạm Kratie (Campuchia) từ ngày 1/4 đến 30/4/2025 vào khoảng 3.628 m3/s. Giảm khoảng 173 m3/s so với tháng 3/2025, thấp hơn khoảng 287 m3/s so với cùng kỳ và cao hơn khoảng 589 m3/s với cả năm 2024.

Theo PGS.TS Trần Bá Hoằng, Viện Trưởng Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam, xâm mặn cao trở lại vào các kỳ triều cường từ 30/3 đến 3/4 và 27/4 đến 30/4. Xâm nhập mặn cao nhất là 4 g/l đi sâu vào các cửa sông khoảng 40 - 50 km, ngoại trừ nhánh Hàm Luông có thể lên đến 55-57 km.

Vùng ven biển Đồng bằng sông Cửu Long bao gồm các tỉnh Long An, Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau và tỉnh Kiên Giang dự báo mặn còn tiếp tục cao trong tháng 4. Các địa phương cần tranh thủ tích trữ nước ngọt đảm bảo đủ nước cho sản xuất, đặc biệt những ngày cuối tháng 3 này, tăng cường giám sát mặn và theo dõi cập nhật các bản tin dự báo tuần tiếp theo.

Nước về đồng bằng phụ thuộc lớn vào vận hành thủy điện ở thượng nguồn sông Mê Kông, vận hành hợp lý dung tích của các hồ này sẽ góp phần giảm xâm nhập mặn mùa khô ở hạ lưu, ngược lại có thể gây ra các tác động bất lợi hơn so với dự báo.

Theo PGS.TS Trần Bá Hoằng, Viện Trưởng Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam, các thông tin về nguồn nước sẽ liên tục được cập nhật hàng tuần giúp các địa phương chủ động tăng cường các biện pháp trữ nước khi cần để đảm bảo an toàn cho sản xuất.

Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam kiến nghị kế hoạch sử dụng nước cho các địa phương vùng ĐBSCL, cụ thể như đối với vùng thượng ĐBSCL nguồn nước đủ, khó khăn chủ yếu ở vùng núi cao Tịnh Biên, Tri Tôn, thực hiện các biện pháp trữ nước và tưới tiết kiệm nước.

Còn đối với vùng giữa Đồng bằng sông Cửu Long, nguồn nước cơ bản đảm bảo, vận hành hợp lý các công trình kiểm soát mặn và tích nước, khi lấy ngọt hoặc tưới cho cây trồng cần kiểm tra chặt chẽ độ mặn, nhất là đối với cây ăn quả. Tranh thủ thời gian ngọt những ngày cuối tháng 3 để tích trư nước vào các hệ thống thủy lợi khi có thể.

Vùng ven biểnĐồng bằng sông Cửu Long xâm nhập mặn bất thường có thể làm ảnh hưởng đến nguồn nước và sản xuất ở các hệ thống thuỷ lợi ven biển như Gò Công, Bắc Bến Tre, vùng ven biển Trà Vinh. Do vậy, cần chuẩn bị các phương án ứng phó, tích trữ và sử dụng nước hợp lý, đặc biệt là nước đảm bảo cho các vùng ăn trái thuộc huyện Châu Thành, Chợ Lách, Mỏ Cày Bắc – Nam thuộc tỉnh Bến Tre; huyện Kế Sách tỉnh Sóc Trăng.

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng Thủy văn quốc gia, xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long có xu thế tăng theo kỳ triều cường, dự báo, xâm nhập mặn sẽ tiếp tục tăng cao trong tháng 4/2025 ở mức cao hơn trung bình nhiều năm.

Thời kỳ cao điểm xâm nhập mặn có khả năng xảy ra thiếu nước ngọt cục bộ, xâm nhập mặn sâu vào các cửa sông có thể ảnh hưởng đến sinh hoạt của người dân và hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Là tỉnh chịu ảnh hưởng trực tiếp của hạn hán và mặn xâm nhập, từ đầu mùa khô Kiên Giang chủ động triển khai các phương án ứng phó. Để đảm bảo nguồn nước cho sản xuất và sinh hoạt của người dân, Kiên Giang đề ra phương án chống hạn từ sớm. Các công trình thủy lợi được vận hành linh hoạt, giúp kiểm soát mặn hiệu quả.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Kiên Giang Lê Hữu Toàn cho biết, cùng với hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé, các hệ thống thủy lợi thuộc tỉnh quản lý như cống âu thuyền vàm Bà Lịch, hệ thống cống vùng tứ giác Long Xuyên, hệ thống cống Ô Môn - Xà No, hệ thống cống U Minh Thượng, An Biên, An Minh được vận hành linh hoạt, giúp tỉnh kiểm soát nguồn nước, phục vụ tốt cho sản xuất, đảm bảo ổn định tình hình cấp nước sinh hoạt cho người dân xuyên suốt mùa khô, hạn chế thấp nhất thiệt hại sản xuất của người dân.

Trước cao điểm mùa khô năm 2025, UBND tỉnh An Giang yêu cầu thành viên Ban Chỉ huy Ứng phó Biến đổi khí hậu - Phòng, chống thiên tai và Phòng thủ dân sự tỉnh cùng các ngành, địa phương chủ động các phương án ứng phó xâm nhập mặn, bảo đảm an toàn cho sản xuất và phục vụ dân sinh. Tỉnh An Giang yêu cầu các ngành, địa phương thường xuyên kiểm tra, theo dõi mực nước tại các kênh giáp ranh tỉnh Kiên Giang, các nguồn lấy nước của nhà máy cấp nước sinh hoạt để chủ động vận hành công trình cấp nước hợp lý. An Giang phối hợp các ngành, đơn vị của tỉnh Kiên Giang vận hành hệ thống thủy lợi trong vùng Tứ giác Long Xuyên, đặc biệt là các cống vùng ven biển tỉnh Kiên Giang phục vụ ngăn mặn.

Đề phòng ảnh hưởng của xâm nhập mặn gia tăng, đảm bảo nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh, thành phố Cần thơ tăng cường theo dõi thông tin dự báo xâm nhập mặn, nguồn nước của các cơ quan chuyên ngành khí tượng, thủy văn và cơ quan chuyên môn cung cấp để làm cơ sở tổ chức các giải pháp ứng phó phù hợp. Đài Khí tượng Thủy văn thành phố Cần Thơ phối hợp chặt chẽ với Sở Nông nghiệp và Môi trường để theo dõi và cung cấp số liệu, dự báo, cảnh báo về tình hình xâm nhập mặn trên địa bàn thành phố, tham mưu cho Ủy ban nhân dân thành phố các phương án ứng phó với hạn hán, xâm nhập mặn kịp thời và hiệu quả.

Để chủ động ứng phó, góp phần hạn chế thiệt hại, bảo vệ sản xuất kinh doanh và ổn định đời sống nhân dân, tỉnh Bến Tre yêu cầu các các ngành, các cấp, cơ quan, đơn vị, địa phương cần xác định nhiệm vụ phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn là nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách để tập trung huy động nguồn lực và thực hiện với quyết tâm chính trị cao nhất, chủ động thực hiện giải pháp cung cấp nước, không để thiếu nước cho sinh hoạt và sản xuất, ảnh hưởng đến sức khỏe, đời sống của người dân.

Mặc dù được dự báo năm 2025 hạn mặn thấp hơn năm 2024 nhưng tỉnh Bến Tre không chủ quan mà thường xuyên theo dõi từ sớm, từ xa, kịp thời cập nhật dự báo để có ứng phó phù hợp nhất.

Theo Phó chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre Nguyễn Minh Cảnh, ngành nông nghiệp khuyến cáo người dân các giải pháp kỹ thuật trong mùa hạn mặn. Ngành khoa học và công nghệ quan tâm giải pháp khoa học công nghệ trong mùa hạn mặn. Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh phối hợp với ngành nông nghiệp, các địa phương đẩy nhanh tiến độ thực hiện các công trình cống đập ngăn mặn, công trình cấp nước ngọt đang triển khai thực hiện, để hệ thống ngăn mặn trữ ngọt trên địa bàn tỉnh cơ bản hoàn thành đáp ứng được yêu cầu. Đối với các công trình đang đầu tư chưa hoàn chỉnh, phải xác định thời gian ngăn mặn hợp lý; tiếp tục triển khai các đập tạm đã phát huy hiệu quả. Bến Tre rất quan tâm thực hiện tốt việc vận hành cống đập ngăn mặn, trữ ngọt và bảo vệ môi trường khi đóng các cống, không để xảy ra ô nhiễm.