Tìm hướng phát triển du lịch đêm ở ven biển Bà Rịa - Vũng Tàu

Ngày 1/8, tại phường Bà Rịa, Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp với Viện Nghiên cứu chiến lược thuộc Trường Đại học Công Thương Thành phố tổ chức hội thảo "Phát triển du lịch ban đêm trên địa bàn Bà Rịa - Vũng Tàu: Thực trạng và giải pháp".

Tại hội thảo, Thạc sĩ Nguyễn Duy Tâm, Viện Nghiên cứu chiến lược thuộc Trường Đại học Công thương Thành phố Hồ Chí Minh nhận định, với lợi thế đường bờ biển dài, khí hậu ôn hòa và vị trí địa lý chiến lược trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, sở hữu những điều kiện lý tưởng để phát triển du lịch ban đêm. Các địa bàn trọng điểm là phường Vũng Tàu, xã Hồ Tràm, xã Bình Châu, xã Long Hải, xã Phước Hải, đặc khu Côn Đảo...

Thực tế cho thấy các điểm du lịch ven biển đang đối mặt với những "điểm nghẽn" cố hữu. Các hoạt động về đêm ở khu vực Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ) hiện nay còn khá nhỏ lẻ, rời rạc, chủ yếu tập trung vào các quán hải sản và một số quán bar quy mô nhỏ… Mặc dù lượng du khách hằng năm đạt 13-15 triệu lượt, nhưng thời gian lưu trú trung bình chỉ dừng ở mức 1,9 đêm, thấp hơn so với các trung tâm du lịch biển khác như Đà Nẵng (2,3 đêm) hay Nha Trang (2,5 đêm).

Tại các xã du lịch trọng điểm của Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ) có một số mô hình du lịch đêm như phố đi bộ, ẩm thực đường phố nhưng phần lớn còn mang tính tự phát, thiếu hệ sinh thái và bản sắc riêng biệt. Theo Tiến sĩ Lê Thị Thanh Thủy, Trường Đại học Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh, du lịch đêm đang thiếu chiều sâu văn hóa và chưa hình thành chuỗi giá trị kinh tế đêm, từ đó hạn chế khả năng cạnh tranh với các điểm đến trong khu vực.

Từ kinh nghiệm quốc tế tại London (Anh), Seoul (Hàn Quốc), Kyoto (Nhật Bản) hay Singapore, các mô hình du lịch đêm biểu diễn nghệ thuật đã cho thấy vai trò then chốt của việc đầu tư vào không gian, nội dung và công nghệ để tạo trải nghiệm độc đáo cho du khách. Tiến sĩ Lê Thị Thanh Thủy gợi ý, cần một mô hình ‘Vũng Tàu - Đêm bản sắc’ với 5 trụ cột: Không gian đặc thù, nội dung nghệ thuật, ứng dụng công nghệ - truyền thông, cơ chế chính sách và sự tham gia của cộng đồng - doanh nghiệp. Đây không chỉ là mô hình du lịch, mà là chiến lược phát triển đô thị sáng tạo và bền vững.

Tiến sĩ Lê Thị Thanh Thủy chia sẻ, khu vực Bà Rịa-Vũng Tàu cũ là một trong số ít địa phương có sự đan xen giữa ba lớp giá trị là: Di sản cách mạng (hệ thống di tích chiến khu Minh Đạm, địa đạo Long Phước, nhà tù Côn Đảo); bản sắc biển đảo (văn hóa ngư dân, lễ hội Nghinh Ông, ẩm thực hải sản) và sắc thái văn hóa đa tộc người (Hoa - Chăm - Chơ Ro).

Đây là nền tảng để thiết kế các kịch bản biểu diễn mang màu sắc riêng biệt, từ không gian sân khấu hóa các di tích lịch sử, lễ hội hóa trải nghiệm chợ biển đêm, cho đến phục dựng nghi lễ truyền thống của cộng đồng dân cư bản địa. Mô hình chú trọng tái tạo trải nghiệm gắn với ký ức lịch sử và cảm xúc văn hóa, tránh lối mòn thương mại hóa hay “đồng phục hóa” sản phẩm như ở một số địa phương khác. Việc xây dựng các show diễn đặc thù tại địa đạo Long Phước hay Bãi Trước - Bãi Dâu vào ban đêm sẽ tạo nên sự khác biệt bền vững so với các mô hình hiện có ở Hội An hay Huế.

“Mô hình du lịch ban đêm tại khu vực Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ) nên thiết kế theo hướng “mở” - nghĩa là khuyến khích cộng đồng và doanh nghiệp địa phương chủ động tham gia vào quá trình thiết kế, tổ chức và vận hành show đêm. Các nghệ sĩ trẻ, nhóm biểu diễn đường phố, làng nghề, hợp tác xã du lịch cộng đồng... sẽ được ưu tiên đấu thầu tổ chức hoạt động tại các không gian công cộng (quảng trường biển, sân đình, công viên di tích), tạo điều kiện cho sự đa dạng và sáng tạo trong nội dung.

Đồng thời, mô hình xác định rõ nguyên tắc chia sẻ lợi ích công bằng, giúp người dân không chỉ là khán giả mà còn là chủ thể và người thụ hưởng trực tiếp từ phát triển du lịch đêm”, Tiến sĩ Lê Thị Thanh Thủy gợi ý.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đoàn Thị Mỹ Hạnh, Trường Đại học Văn Lang cho rằng, chợ đêm và phố đi bộ là mô hình tối ưu để kích hoạt không gian đêm đô thị tại Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ). Tuy nhiên, để thành công, cần lưu ý đến các yếu tố then chốt như khả năng tiếp cận, tiện ích công cộng (vệ sinh, bãi xe, đèn chiếu sáng), chất lượng hàng hóa và vệ sinh thực phẩm, cũng như an ninh trật tự.

Theo Tiến sĩ Phan Huỳnh Anh, Hội Du lịch vừa và nhỏ Việt Nam, khu vực Bà Rịa-Vũng Tàu cũ có thể phát triển mô hình du lịch đêm gắn với sức khỏe và làm đẹp, đặc biệt tại khu vực Hồ Tràm, Bình Châu. Đây là nơi có suối khoáng nóng, hệ sinh thái tự nhiên và không gian yên tĩnh - phù hợp để triển khai các dịch vụ spa, yoga đêm, trị liệu truyền thống.

“Khách du lịch hiện đại không chỉ muốn tiêu dùng mà còn cần được phục hồi năng lượng. Nếu biết kết hợp giữa du lịch và chăm sóc sức khỏe ban đêm, khu vực Bà Rịa-Vũng Tàu cũ sẽ mở ra một phân khúc khách cao cấp hoàn toàn mới”, Tiến sĩ Phan Huỳnh Anh nhận định.

Các chuyên gia đều cho rằng khu vực Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ) nên triển khai mô hình du lịch đêm theo lộ trình ba giai đoạn: Thí điểm tại phường Vũng Tàu – khai thác không gian hiện hữu như phố đi bộ Thùy Vân, chợ đêm, bãi biển...; mở rộng ra các địa phương tiềm năng như Long Hải, Hồ Tràm, Côn Đảo, gắn với đặc thù sinh thái - văn hóa từng vùng; định vị thương hiệu “Vũng Tàu - Điểm đến ban đêm đẳng cấp bên bờ Biển Đông” thông qua truyền thông số, trải nghiệm công nghệ và các show thực cảnh đặc sắc.

Du lịch ban đêm không còn là lựa chọn phụ trợ, mà đang trở thành động lực tăng trưởng quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế địa phương. Với những tiềm năng hiện hữu và sự đồng hành của giới khoa học, doanh nghiệp và chính quyền, khu vực Bà Rịa-Vũng Tàu cũ cùng những lợi thế sẵn có có thể vươn lên thành địa phương tiên phong về du lịch đêm.