Khoa học mở đường nâng cao giá trị nông sản ở Khánh Hòa

Ngành nông nghiệp Khánh Hòa ghi nhận nhiều bước tiến quan trọng trong công tác nghiên cứu, chọn tạo và phát triển giống cây trồng mới. Nổi bật là hai giống táo bom TN01 và TN05 do Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển nông nghiệp Nha Hố (phường Đô Vinh, thành viên Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam) chọn tạo, được đánh giá cao nhờ năng suất vượt trội, chất lượng thơm ngon và khả năng thích ứng tốt với điều kiện khí hậu Nam Trung Bộ.

Giống cây trồng có vai trò quyết định đến năng suất, chất lượng nông sản, việc sử dụng giống năng suất cao, phù hợp điều kiện địa phương không chỉ giúp khai thác tiềm năng đất đai mà còn nâng cao giá trị kinh tế cho nông dân. Nhận thức rõ điều này, Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển nông nghiệp Nha Hố đã tập trung nghiên cứu, chọn lọc quỹ gen và bình tuyển cây đầu dòng để phát triển giống táo chất lượng cao.

Tiến sĩ Phan Công Kiên, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển nông nghiệp Nha Hố cho biết, táo là cây trồng lâu năm nên việc lựa chọn giống có ý nghĩa quyết định, nếu cây giống không đạt tiêu chuẩn sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và hiệu quả kinh tế. Theo quy định, các giống cây ăn quả lâu năm; trong đó có táo phải được nhân giống vô tính từ cây đầu dòng (cây tốt nhất được bình tuyển và công nhận từ quần thể của một giống cây trồng) để đảm bảo duy trì các tính trạng tốt từ cây mẹ, Viện đã chọn tạo thành công nhiều giống táo mới; trong đó, nổi bật là TN01 và TN05 đã được công bố lưu hành theo quy định của Luật trồng trọt 2018 và Nghị định 94/2019/NĐ-CP; đồng thời xây dựng vườn cây đầu dòng được cơ quan chức năng công nhận làm cơ sở sản xuất cây giống đạt chuẩn phục vụ mở rộng diện tích sản xuất đại trà.

Kết quả tại vườn trồng thực nghiệm của Viện cho thấy, giống táo bom TN01 có khả năng sinh trưởng tốt, tán cây tròn đều, cho quả ổn định, chống chịu sâu bệnh khá; quả lớn, khối lượng trung bình từ 115,8 – 128,0 g/quả; vỏ vàng xanh, nhẵn bóng, thịt quả màu trắng, giòn, ít nhớt, độ ngọt brix trên 12,8%, hương vị ngọt thơm đặc trưng, năng suất thu hoạch trung bình đạt từ 45 – 55 tấn/ha/vụ.

Trong khi đó, giống táo bom TN05 quả hình trứng, vỏ xanh vàng, thịt trắng giòn, ít nhớt, hương thơm nhẹ; khối lượng quả trung bình 70 – 100 g, quả lớn có thể đạt tới 290 g; độ ngọt brix từ 11 – 12% vào mùa mưa và 13 – 14% trong mùa khô. Năng suất bình quân đạt 50 – 60 tấn/ha/vụ, trong điều kiện thâm canh có thể lên đến 70 tấn/ha/vụ. Các giống táo bom này có thể sản xuất được 2 vụ/năm hoặc cắt cành cho ra trái quanh năm, thích ứng tốt với điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu các tỉnh Nam Trung Bộ.

Tại xã Mỹ Sơn, ông Dương Tấn Chín là một trong 25 hộ tiên phong trồng táo bom TN05 theo tiêu chuẩn VietGAP. Ông đã đầu tư 120 triệu đồng để trồng 120 cây táo TN05 trên diện tích 2,5 sào (2.500 m2) theo mô hình bao lưới. Ông Dương Tấn Chín cho hay, giống táo bom TN05 kháng sâu bệnh tốt, đặc biệt áp dụng công nghệ bao lưới vườn táo giúp ngăn được côn trùng, nhất là con ruồi vàng thường gây hại quả. Nhờ đó, vườn táo đạt năng suất thu hoạch bình quân khoảng 4 tấn quả/sào, giống táo bom TN05 quả to hơn táo thường, mẫu mã quả đẹp nên được thị trường ưa chuộng.

Cùng với nghiên cứu chọn tạo giống, Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển nông nghiệp Nha Hố còn nghiên cứu, chuyển giao nhiều tiến bộ kỹ thuật như trồng táo trong nhà lưới ngăn côn trùng, có mái che cơ động để giảm nhiệt độ trong vườn táo ở một số giai đoạn; phủ bạt và trồng xen cây đậu đen để hạn chế cỏ dại; sử dụng phân chuồng, phân hữu cơ thay thế phân hóa học, ứng dụng bẫy sinh học, chế phẩm sinh học để phòng trừ sâu bệnh, tưới tiết kiệm, tưới phun sương để giảm nhiệt độ cho vườn táo…Những giải pháp này được chuyển giao vào sản xuất giúp nâng cao hiệu quả sản xuất, đảm bảo phát triển theo hướng an toàn, bền vững.

Ông Trịnh Minh Hoàng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa thông tin, tỉnh đang triển khai rà soát và quy hoạch các vùng sản xuất theo hướng khoa học, dựa trên điều kiện tự nhiên và tiềm năng từng địa phương. Tỉnh cũng chú trọng phát triển vùng trồng cây ăn quả tập trung như nho, táo, xoài, sầu riêng, cây tinh dầu; phát triển nông nghiệp công nghệ cao và mô hình nông nghiệp kết hợp du lịch sinh thái. Ngoài ra, việc chuẩn hóa quy trình sản xuất, nâng cao chất lượng giống, xây dựng thương hiệu nông sản địa phương, ứng dụng công nghệ số trong cập nhật thị trường và tiêu thụ sản phẩm cũng đang được triển khai đồng bộ.

Tỉnh Khánh Hòa hiện có khoảng 1.300 ha táo, cho sản lượng gần 60.000 tấn/năm. Để nâng cao năng suất và chất lượng, địa phương đang khuyến khích, hỗ trợ nông dân, hợp tác xã trồng các giống táo bom mới TN01, TN05 kết hợp mô hình bao lưới, quy trình chăm sóc tiên tiến, phòng trừ dịch hại tổng hợp; đồng thời xây dựng các tour tham quan vườn táo, hỗ trợ xúc tiến thương mại, hội chợ, triển lãm… để quảng bá, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm táo đặc thù của địa phương.

Với những kết quả trong nghiên cứu giống và ứng dụng khoa học kỹ thuật, các giống táo bom TN01 và TN05 đang khẳng định vị thế, góp phần giúp người dân, các hợp tác xã trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa có giống cây tốt để trồng, góp phần tăng năng suất, chất lượng, nâng cao giá trị nông sản và phát triển bền vững trong giai đoạn mới.