Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi): Người thu nhập trung bình, thấp sẽ được hưởng lợi

Trong dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) vừa gửi Bộ Tư pháp thẩm định, Bộ Tài chính đã đề xuất điều chỉnh biểu thuế lũy tiến từng phần áp dụng đối với thu nhập từ tiền lương từ 7 bậc xuống còn 5 bậc.

Theo Luật Thuế thu nhập cá nhân  hiện hành, biểu thuế lũy tiến từng phần áp dụng đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công gồm 7 bậc thuế: 5%, 10%, 15%, 20%, 25%, 30% và 35%.

Tuy nhiên, Bộ Tài chính cho biết qua quá trình thực tế thực hiện, có quan điểm cho rằng Biểu thuế lũy tiến từng phần hiện hành là chưa hợp lý, quá nhiều bậc, giãn cách giữa các bậc quá hẹp dễ dẫn đến nhảy bậc thuế khi tổng hợp thu nhập vào cuối năm làm tăng số thuế phải nộp, số lượng phải quyết toán thuế trong khi số thuế phải nộp thêm không nhiều.

Theo Bộ Tài chính, việc áp dụng thu thuế thu nhập cá nhân theo các mức thuế suất lũy tiến từng phần là chính sách được áp dụng phổ biến ở nhiều nước trên thế giới. Theo đó, hầu hết các nước đều áp dụng biểu thuế lũy tiến có nhiều bậc khác nhau để áp dụng thu thuế theo các mức khác nhau đối với các nhóm người nộp thuế có mức thu nhập khác nhau, qua đó, đảm bảo tính công bằng theo chiều dọc của chính sách thuế (số thuế phải trả tăng theo sự gia tăng thu nhập). Tuy cách thức và phương thức thiết kế biểu thuế các nước cũng khác nhau, tùy thuộc vào quan điểm thiết kế chính sách thuế thu nhập cá nhân của mỗi nước. Xu hướng chung được một số quốc gia thực hiện gần đây là thực hiện đơn giản hóa của Biểu thuế thông qua việc giảm số bậc trong Biểu thuế.

Lấy ví dụ tại một số quốc gia, mức thuế suất thuế thu nhập cá nhân cao nhất ở một số quốc gia được điều chỉnh theo hướng tăng lên. Trong năm 2024, Phần Lan tăng mức thuế suất cao nhất từ 57% lên 57,3%. Một số nước châu Á áp dụng mức thuế cao nhất là 45% (Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc) và 35% (Philippines, Indonesia).

Về số lượng bậc thuế, số lượng bậc thuế ở các quốc gia không giống nhau, tùy thuộc vào điều kiện kinh tế xã hội và định hướng chính sách thuế của từng nước. Tại khu vực châu Á, trong số các quốc gia đã được nghiên cứu, số bậc thuế dao động từ 5 đến 13 bậc. Cụ thể, có 3 quốc gia áp dụng 7 bậc thuế, 2 quốc gia áp dụng 5 bậc và 2 quốc gia áp dụng 8 bậc. Đáng chú ý, Singapore là quốc gia có số bậc thuế nhiều nhất với 13 bậc. Ở các khu vực Châu Âu, Bắc Mỹ và châu Úc, phần lớn các quốc gia áp dụng từ 5 đến 6 bậc thuế. Riêng Hoa Kỳ áp dụng 7 bậc, còn Albania là nước có số bậc thuế ít nhất, với chỉ 2 bậc.

Do đó, qua rà soát cơ cấu biểu thuế hiện nay và nghiên cứu xu hướng cải thiện về mức sống dân cư trong thời gian tới cũng như kinh nghiệm quốc tế, Bộ Tài chính cho rằng có thể nghiên cứu để cắt giảm số bậc thuế của Biểu thuế hiện nay từ 7 bậc xuống mức phù hợp.

Cùng với đó, xem xét nới rộng khoảng cách thu nhập trong các bậc thuế, đảm bảo điều tiết ở mức cao hơn vào những người có thu nhập ở bậc thuế cao.

Thực hiện theo hướng này sẽ góp phần đơn giản hóa, giảm số bậc thuế nhằm tạo thuận lợi cho công tác kê khai, nộp thuế của người nộp thuế.

Việc sửa đổi Biểu thuế thu nhập cá nhân cần phù hợp với định hướng được đặt ra trong Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030, đảm bảo phù hợp với bối cảnh kinh tế xã hội, thu nhập và mức sống của người dân và với thông lệ quốc tế góp phần đảm bảo quyền lợi của người lao động, khuyến khích sự phát triển của thị trường lao động trong bối cảnh hội nhập quốc tế, vừa đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Trên cơ sở rà soát, Bộ Tài chính đã đề xuất 2 phương án sửa đổi biểu thuế, cắt giảm số bậc từ 7 xuống 5.

Với phương án 1: phần thu nhập tính thuế/tháng: đến 10 triệu đồng thì áp dụng mức thuế suất 5%; trên 10–30 triệu đồng: 15%; trên 30–50 triệu đồng: 20%; trên 50–80 triệu đồng: 30%; trên 80 triệu đồng: 35%

Phương án 2: phần thu nhập tính thuế/tháng đến 10 triệu đồng: 5%; trên 10–30 triệu đồng: 15%; trên 30–60 triệu đồng: 25%; trên 60–100 triệu đồng: 30%; trên 100 triệu đồng: 35%

Cả hai phương án đưa ra đều có ưu điểm là đơn giản, dễ áp dụng, khoảng cách thu nhập giữa các bậc được nới rộng, hạn chế tình trạng nhảy bậc, đồng thời giảm gánh nặng kê khai, quyết toán cho người nộp thuế.

Theo tính toán của cơ quan soạn thảo, với phương án 1, người có thu nhập ở bậc 1 sẽ không bị ảnh hưởng (tuy nhiên với việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh thì cá nhân đang có thu nhập ở bậc 1 đều được giảm thuế); người nộp thuế từ bậc 2 trở lên đều được giảm so với hiện hành.

Ví dụ: cá nhân có thu nhập tính thuế 10 triệu đồng/tháng sẽ được giảm 250.000 đồng/tháng; 30 triệu đồng/tháng giảm 850.000 đồng; 40 triệu đồng/tháng giảm 750.000 đồng; 80 triệu đồng/tháng giảm 650.000 đồng.

Với phương án 2, phần lớn cá nhân có thu nhập tính thuế dưới 50 triệu đồng/tháng được hưởng mức giảm tương tự phương án 1. Tuy nhiên, nhóm có thu nhập trên 50 triệu đồng/tháng sẽ được giảm nhiều hơn, đồng nghĩa số thu ngân sách giảm nhiều hơn so với phương án 1.

Quá trình lấy ý kiến của Bộ Tài chính cho thấy, đa số nghiêng về phương án 2. Tuy vậy, cũng có đề xuất giãn khoảng cách thu nhập hơn nữa, hạ mức thuế suất cao nhất xuống 30% hoặc 25%. Song, qua nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế thì việc duy trì mức trần 35% vẫn được xem là hợp lý.

Bộ Tài chính cũng cho rằng việc điều chỉnh thuế suất theo hai phương án tại dự thảo, đồng thời với nâng mức giảm trừ gia cảnh, bổ sung các khoản giảm trừ khác (y tế, giáo dục) thì mức điều tiết thuế đã giảm. Việc này hỗ trợ cho người nộp thuế, nhất là cá nhân có thu nhập trung bình, thấp chuyển sang diện không phải đóng thuế thu nhập cá nhân. Trong khi đó, mức thuế điều tiết của người có thu nhập cao hơn cũng giảm so với hiện hành.

Ví dụ, cá nhân có một người phụ thuộc, có thu nhập từ tiền lương, tiền công 20 triệu đồng/tháng, hiện hành nộp thuế thu nhập cá nhân 125.000 đồng/tháng, khi thực hiện giảm trừ gia cảnh và biểu thuế theo phương án 2 sẽ không phải nộp thuế.

Nếu thu nhập 25 triệu đồng/tháng thì số thuế phải nộp từ 448.000 đồng/tháng hiện hành, giảm xuống còn 34.000 đồng/tháng (giảm khoảng 92%). Nếu thu nhập 30 triệu đồng/tháng thì số thuế phải nộp từ 968.000 đồng/tháng hiện hành, giảm xuống còn 258.000 đồng/tháng (giảm khoảng 73%)...

Bộ Tài chính cho biết, tác động ngân sách nhà nước đối với phương án 1 giảm 7,120 nghìn tỷ đồng, phương án giảm 8,740 nghìn tỷ đồng. Bộ Tài chính trình Chính phủ thực hiện theo phương án 2.