Đổi mới tài chính và chiến lược huy động vốn cho tăng trưởng xanh toàn cầu

Trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh Đối tác vì và các mục tiêu toàn cầu 2030 (P4G) lần thứ tư Việt Nam 2025, sáng 17/4 đã diễn ra Phiên thảo luận cấp Bộ trưởng với chủ đề "Đổi mới tài chính và chiến lược huy động vốn cho tăng trưởng xanh toàn cầu". 

Phiên thảo luận có sự tham gia của lãnh đạo một số bộ, ngành Việt Nam, đại diện chính phủ các quốc gia, các tổ chức tài chính quốc tế, các định chế phát triển đa phương, doanh nghiệp và chuyên gia trong lĩnh vực tài chính và môi trường. Phiên thảo luận thu hút gần 300 đại biểu tham dự 

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung khẳng định tầm quan trọng chiến lược của tăng trưởng xanh đối với Việt Nam và cộng đồng quốc tế và nhấn mạnh, tăng trưởng xanh là xu thế không thể đảo ngược, là điều kiện tiên quyết để đảm bảo phát triển bền vững và nâng cao năng lực chống chịu trước biến đổi khí hậu. 

Thứ trưởng Đỗ Thành Trung kêu gọi sự phối hợp chính sách tài chính hiệu quả giữa các quốc gia, sự vào cuộc mạnh mẽ của các định chế tài chính trong nước và quốc tế nhằm xây dựng một khung khổ tài chính công bằng, công lý và bền vững. 

Tại phiên thảo luận, đại biểu đã thảo luận các nội dung như kinh nghiệm của các quốc gia trong việc phát triển thị trường tài chính xanh, những mô hình, chính sách và sáng kiến đã được triển khai thành công tại các quốc gia, cũng như bài học kinh nghiệm từ các thách thức mà chúng ta đã và đang đối mặt. Bên cạnh đó là các giải pháp khắc phục các rào cản về kỹ thuật, pháp lý và thị trường, những khó khăn trong việc xây dựng và duy trì các thị trường tài chính xanh, cũng như cách thức để vượt qua các rào cản này nhằm tăng cường khả năng huy động vốn cho các dự án xanh. 

Cùng với đó là các vấn đề về chính sách tài chính thu hút đầu tư từ khu vực công và tư nhân, làm thế nào để xây dựng các chính sách tài chính hiệu quả, tạo ra môi trường thuận lợi thu hút đầu tư, không chỉ từ khu vực công mà còn từ khu vực tư nhân, để tối đa hóa nguồn lực cho chuyển đổi xanh. 

Bà Rebeca Grynspan, Tổng Thư ký Hội nghị Liên Hợp Quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD) nhấn mạnh vai trò then chốt của việc cải cách cấu trúc tài chính toàn cầu nhằm đảm bảo nguồn vốn đến được đúng nơi, đúng lúc, đặc biệt tại các nước đang phát triển. Bà kêu gọi tăng cường công bằng tài chính và tạo điều kiện tiếp cận tài chính xanh cho mọi quốc gia. 

Ngoài ra, các diễn giả nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác công – tư và sự cần thiết của việc kết nối chính sách giữa các nước trong khu vực, hướng đến việc hình thành một hành lang tài chính xanh xuyên biên giới tại châu Á. Sự cần thiết trong việc chia sẻ kinh nghiệm thành công của nhóm nước Asean trong việc thiết kế các gói khuyến khích tài chính cho phát hành trái phiếu xanh và tín dụng bền vững và đề xuất mở rộng hợp tác khu vực để đồng phát triển các chuẩn mực chung về tài chính xanh. 

Đồng thời, khẳng định cam kết đồng hành của của các nước trong chuyển đổi xanh tại Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực quản lý nước và nông nghiệp thông minh với khí hậu, tầm quan trọng của việc đầu tư dài hạn và tiếp cận tài chính với chi phí hợp lý. 

Đại diện cho chính quyền địa phương, ông Nguyễn Văn Dũng, Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh, khẳng định vai trò tiên phong của thành phố trong thúc đẩy tài chính xanh. TP. Hồ Chí Minh đã ban hành kế hoạch tăng trưởng xanh đến 2030, triển khai chính sách tài chính đặc thù theo Nghị quyết 98/2023/QH15 và thu hút mạnh mẽ vốn đầu tư xanh thông qua trái phiếu xanh đô thị và PPP xanh. Thành phố cũng đề xuất nhiều nhóm giải pháp như hoàn thiện khung pháp lý, đa dạng hóa nguồn vốn, phát triển sản phẩm tài chính xanh và tăng cường hợp tác quốc tế. 

Tại phiên thảo luận, các diễn giả từ các tổ chức tài chính hàng đầu thế giới như IFC, HSBC, MUFG Bank và Kenya Climate Ventures đã chia sẻ những kinh nghiệm thực tiễn, thách thức và đề xuất sáng kiến mới trong việc huy động tài chính xanh.

Ông Thomas Jacobs, Giám đốc Quốc gia IFC tại Việt Nam, Campuchia và Lào cho rằng nhu cầu tài chính của Việt Nam để thực hiện lộ trình phát thải ròng bằng 0 đến năm 2040 ước tính lên tới 368 tỷ USD. Những hạn chế trong hệ thống tài chính hiện tại như tín dụng xanh chiếm chưa tới 5% tổng dư nợ, thị trường trái phiếu khí hậu chưa phát triển, và kêu gọi các giải pháp như cải thiện quy định, tăng cường năng lực ngân hàng, thúc đẩy công cụ tài chính sáng tạo như trái phiếu xanh dương. 

Các diễn giả nhấn mạnh khoảng cách tài chính xanh trên toàn cầu vẫn còn lớn do dòng chảy tài chính khí hậu quốc tế còn hạn chế, đặc biệt tại các nước đang phát triển. Cần có các nguồn vốn mang tính khơi nguồn (catalytic finance), nâng cao năng lực cho doanh nghiệp vừa và nhỏ và giải quyết khoảng cách giới trong tiếp cận tài chính xanh. Việc đồng bộ hóa hệ thống taxonomy là quan trọng, nhưng điều cốt lõi là làm sao để các dự án chuyển đổi trở nên hấp dẫn với nhà đầu tư. Vai trò của các ngân hàng phát triển đa phương và chính phủ trong việc chia sẻ rủi ro, đồng thời đề xuất cơ chế tài chính thông minh, linh hoạt để thu hút vốn tư nhân vào quá trình chuyển đổi xanh. 

Nhận định về thị trường tài chính xanh tại Việt Nam, các diễn giả cũng nêu ra những rào cản trong thị trường tài chính xanh tại Việt Nam như thiếu hệ thống phân loại rõ ràng, công bố ESG còn hạn chế và tiêu chuẩn quốc tế còn quá cao so với năng lực thị trường. Việc cải cách chính sách tài chính như ưu đãi thuế, điều chỉnh trần tín dụng, miễn hoặc giảm dự trữ bắt buộc cho tín dụng xanh, và khung pháp lý rõ ràng cho phát hành trái phiếu xanh. 

Phiên thảo luận đã ghi nhận sự thống nhất cao về việc cần hoàn thiện cấu trúc tài chính toàn cầu và tăng cường vai trò của các định chế tài chính quốc gia trong thúc đẩy thị trường tài chính xanh. Bốn ưu tiên chính sách được các đại biểu đề xuất bao gồm hoàn thiện thể chế tài chính quốc gia và toàn cầu; thúc đẩy đổi mới sản phẩm tài chính xanh; đẩy mạnh hợp tác công – tư; và nâng cao minh bạch, giám sát tài chính xanh. 

Kết luận phiên thảo luận, Thứ trưởng Đỗ Thành Trung nhấn mạnh, Việt Nam cam kết triển khai thực chất các cam kết xanh, đồng thời sẵn sàng chia sẻ và học hỏi để hướng tới một hệ thống tài chính toàn cầu công bằng, bền vững cho tất cả.