Dán nhãn năng lượng vật liệu xây dựng – thước đo chuẩn hóa sản phẩm

Chiều 18/6, Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Theo đó, Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả có hiệu lực thi hành từ 1/1/2026. Đây là một trong nhưng Luật được xã hội quan tâm, trong đó có nhóm doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng với điểm mới là bổ sung quy định dán nhãn năng lượng vật liệu xây dựng. Trên cơ sở đó, xây dựng lộ trình dán nhãn năng lượng cho phù hợp thực tế.

Ngay từ khi xây dựng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực này đã đón nhận với tâm thế sẵn sàng nhập cuộc. Bởi khi được “chuẩn hóa” cũng chính là thước đo giá trị bền vững cho sản phẩm vật liệu xây dựng và mở rộng đường cho xuất khẩu.

Ông Lê Quang Huy - Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội nhận định, trên thực tế, vật liệu xây dựng sử dụng cho các tòa nhà, công trình có ảnh hưởng rất lớn hiệu quả sử dụng năng lượng của công trình. Việc bổ sung quy định dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng là cơ sở pháp lý để Bộ Xây dựng tổ chức thực hiện những biện pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trong ngành xây dựng. Từ đó, góp phần nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp, mở rộng thị trường theo hướng chuyển dịch xanh. Do đó, việc bổ sung quy định dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng là cần thiết.

Dán nhãn năng lượng vật liệu xây dựng là hoạt động mới nên Luật đã xây dựng chính sách nhằm khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân thực hiện theo quy định. Đồng thời, giao Bộ Xây dựng ban hành danh mục và lộ trình áp dụng dán nhãn năng lượng cho sản phẩm là vật liệu xây dựng cho phù hợp điều kiện thực tế - ông Huy chia sẻ.

Tham gia với vai trò thành viên Ban soạn thảo dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, ông Nguyễn Công Thịnh - Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ, môi trường và Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) cho biết, nội dung dán nhãn năng lượng đối với vật liệu xây dựng do Bộ Xây dựng nghiên cứu, đề xuất và được Bộ Công Thương - cơ quan chủ trì soạn thảo, chấp thuận đưa vào dự thảo Luật.

Xây dựng là một trong những ngành sử dụng năng lượng và phát thải CO2 lớn; trong đó, vật liệu xây dựng là yếu tố quan trọng trong việc quyết định mức độ sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả các công trình cũng như khả năng đáp ứng tiêu chuẩn xanh cho công trình đó trong giai đoạn vận hành. Việc bổ sung thêm quy định các sản phẩm vật liệu xây dựng có tính năng nhiệt phải có yêu cầu về dán nhãn năng lượng là nhằm thúc đẩy việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong các cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng nói riêng, trong lĩnh vực xây dựng nói chung – ông Thịnh nhấn mạnh.

Đáng chú ý, dù chưa có quy định bắt buộc dán nhãn năng lượng, nhưng trước đó, một số doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng trong nước đã chủ động cung cấp thông tin các thông số kỹ thuật có liên quan đến năng lượng của sản phẩm. Cụ thể như các thông số SHGC, VLT (thông số đặc trưng nhiệt) được thể hiện trên nhãn thông tin sản phẩm kính tiết kiệm năng lượng của Tổng công ty Viglacera - CTCP. Những thông tin này rất hữu ích cho cơ quan quản lý, chủ đầu tư, người thiết kế, thi công xây dựng công trình và người sử dụng, để phục vụ cho việc nhận biết, lựa chọn sản phẩm vật liệu xây dựng phù hợp yêu cầu sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả

Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là một khung pháp lý quan trọng để thúc đẩy việc phát triển công trình xanh tại Việt Nam. Việc mở rộng dán nhãn đối với vật liệu xây dựng, mục tiêu cao nhất là đóng góp tích cực các giải pháp tiết kiệm năng lượng, các hoạt động tiết kiệm năng lượng, đóng góp vào việc giảm phát thải khí nhà kính và hướng đến Net zero vào năm 2050.

Đồng tình với quan điểm này, bà Nguyễn Thị Tâm - Giám đốc Trung tâm Thiết bị, môi trường và An toàn lao động (Viện Vật liệu xây dựng) cũng cho rằng, dán nhãn năng lượng cho các sản phẩm vật liệu xây dựng sẽ cung cấp đầy đủ thông tin cho người tiêu dùng đưa ra quyết định đầu tư với mục đích đem lại hiệu quả năng lượng, góp phần vào mục tiêu tiết kiệm năng lượng quốc gia; góp phần cải thiện, nâng cao điều kiện và tiện nghi sống trong nhà.

Đơn cử như khi dán nhãn năng lượng sẽ cung cấp thông tin về tính năng nhiệt của sản phẩm từ những nhà sản xuất khác nhau trên cơ sở điều kiện tiêu chuẩn. Do đó, người tiêu dùng và nhà thiết kế lựa chọn sản phẩm dựa trên tính năng nhiệt để thiết kế, sử dụng theo mục đích. Ngoài ra, dán nhãn năng lượng còn góp phần định hướng thị trường sản phẩm vật liệu xây dựng theo hướng hiệu quả hơn về năng lượng, giảm phát thải khí CO2, cung cấp môi trường thoải mái hơn trong nhà và tiêu thụ ít điện... – bà Tâm phân tích.

Dưới góc nhìn doanh nghiệp, Chủ tịch HĐQT Tonmat Group Trần Văn Sơn cho biết, đơn vị chuyên sản xuất các sản phẩm tấm lợp, panel cách nhiệt, cách âm, bảo ôn… Dù các sản phẩm này chưa được ghi nhận bởi chứng chỉ xanh nào nhưng đều có tính năng tiết kiệm năng lượn. Trong quá trình sản xuất, Tonmat Group sử dụng năng lượng mặt trời; sử dụng hóa chất trợ nở không ảnh hưởng đến tầng ozon... Các sản phẩm ứng dụng hiệu quả trong các công trình nhà ở, văn phòng, nhà xưởng, khu công nghiệp xanh...

Ông Sơn dẫn chứng về tấm cách nhiệt của Tonmat như "vách tủ lạnh" dùng trên mái, vách tường công trình. Dù sản phẩm này chỉ dày 2 cm những lại có khả năng giữ nhiệt, cách nhiệt tương đương tường gạch dày 60 cm thông thường và giúp giảm được tới 30 - 40% năng lượng trong quá trình công trình vận hành.

"Việc dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng là cần thiết, góp phần hiện thực hóa cam kết của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại COP26 là đến năm 2050, Việt Nam đưa mức phát thải ròng về 0" - ông Trần Văn Sơn nhận xét.

Không chỉ nhận được sự đồng tình của doanh nghiệp mà các chuyên gia cũng cho rằng, việc dán nhãn năng lượng sẽ là tiêu chí bắt buộc trong quy hoạch và đầu tư xây dựng mới. Theo ông Douglas Lee Snyder - Giám đốc điều hành Hội đồng Công trình xanh Việt Nam (VGBC), dán nhãn năng lượng vật liệu xây dựng chính là góp phần chỉ ra tỷ lệ carbon hàm chứa trong sản phẩm. Việc này càng quan trọng khi các sản phẩm vật liệu xây dựng xuất khẩu ra nước ngoài, nhất là khi xuất sang thị trường châu Âu. Bởi châu Âu có tiêu chuẩn CBAM - đánh giá phát thải carbon cho vật liệu.

Nếu Việt Nam muốn xuất khẩu vật liệu xây dựng thì cần phải minh bạch, rõ ràng trong việc kê khai các con số này. Việc dán nhãn xanh nội địa tại Việt Nam góp phần tăng tính công khai, minh bạch carbon hàm chứa trong vật liệu xây dựng. VGBC cũng đang đưa việc tính toán cacbon hàm chứa trong vật liệu xây dựng là một trong những tiêu chí bắt buộc trong hệ thống đánh giá Công trình xanh LOTUS phiên bản 4… - ông Douglas Lee Snyder khuyến nghị.

Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã chính thức được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Bộ Xây dựng sẽ phối hợp với Bộ Công Thương và các bộ, ngành, cơ quan liên quan xây dựng, ban hành theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành Luật; trong đó có nội dung về danh mục, lộ trình, quy trình dán nhãn năng lượng đối với vật liệu xây dựng.

Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ, môi trường và Vật liệu xây dựng Nguyễn Công Thịnh cho biết, để chuẩn bị cho việc thực hiện quy định dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng, Bộ Xây dựng đã chủ động nghiên cứu, xây dựng các tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan và đang gửi Bộ Khoa học và Công nghệ thẩm định công bố.