Con đường tất yếu để đảm bảo an ninh năng lượng

Trước áp lực gia tăng nhanh chóng về nhu cầu điện phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, trong khi các nguồn năng lượng truyền thống dần cạn kiệt và biến đổi khí hậu gây thiệt hại ngày càng lớn, việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và ứng dụng công nghệ hiện đại không còn là lựa chọn, mà đã trở thành con đường tất yếu để đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, bảo vệ môi trường và duy trì tăng trưởng bền vững.

Trước bối cảnh đó, việc thúc đẩy chuyển đổi năng lượng thông qua các giải pháp công nghệ hiện đại trở thành yêu cầu cấp thiết. Xuất phát từ yêu cầu này, ngày 29/7, Tạp chí Kinh tế Việt Nam – VnEconomy tổ chức Diễn đàn “Công nghệ năng lượng trong kỷ nguyên mới”.  Sự kiện nhằm tạo lập không gian đối thoại, kết nối giữa các nhà quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp và các bên liên quan để cùng đánh giá thực trạng, nhận diện cơ hội, thách thức, đồng thời đề xuất các giải pháp công nghệ đột phá cho ngành năng lượng.

Việt Nam hiện đang đối mặt với áp lực lớn về nhu cầu năng lượng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Theo Bộ Công Thương, nhu cầu điện năng trong nước sẽ tăng trưởng trung bình 8-10%/năm trong thập kỷ tới.

Trong khi đó, các nguồn năng lượng hóa thạch truyền thống ngày càng cạn kiệt và gây tác động tiêu cực đến môi trường, buộc Việt Nam phải gia tăng nhập khẩu năng lượng từ năm 2015. Đồng thời, biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng nặng nề đến nước ta, với thiệt hại kinh tế ước tính tới 3,2% GDP mỗi năm.

Phát biểu tại diễn đàn, ông Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội nhấn mạnh: “Chúng ta đang sống trong kỷ nguyên của những biến đổi sâu sắc. Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, cùng với những thách thức toàn cầu như ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, an ninh năng lượng và cạn kiệt tài nguyên, đòi hỏi một cuộc chuyển dịch năng lượng mạnh mẽ. Việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và công nghệ hiện đại không còn là lựa chọn, mà là con đường tất yếu để đảm bảo an ninh năng lượng, phát triển kinh tế bền vững và bảo vệ môi trường”.

Nhận thức được vai trò then chốt của khoa học và công nghệ, TSKH Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) khẳng định: “Phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng nhất để phát triển kinh tế - xã hội. Đối với ngành năng lượng, khoa học công nghệ chính là chìa khóa để giải quyết đồng bộ các thách thức, biến khó khăn thành cơ hội”.

Hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và thực hiện cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, Việt Nam đã và đang triển khai hàng loạt chính sách, quy hoạch trọng điểm. Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/2/2020 của Bộ Chính trị định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, với nhiệm vụ then chốt là phát triển hạ tầng năng lượng bền vững, nâng cao nội lực ngành công nghiệp phục vụ năng lượng.

Quốc hội đã thông qua các luật quan trọng như Luật Điện lực (2024), Luật Năng lượng nguyên tử (2025), Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sửa đổi 2025), Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (2025). Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch điện VIII và bản điều chỉnh sau đó, đặt mục tiêu tỷ lệ năng lượng tái tạo (không bao gồm thủy điện) đạt 28-36% vào năm 2030 và 74-75% vào năm 2050.

Tại diễn đàn, ông Tạ Đình Thi đưa ra 5 trọng tâm định hướng thảo luận, gồm: Phát triển năng lượng tái tạo, tập trung vào điện gió, điện mặt trời, điện sinh khối, thu hút đầu tư qua cơ chế ưu đãi minh bạch; thúc đẩy công nghệ năng lượng tương lai như hydro xanh, amoniac xanh, lưu trữ năng lượng, công nghệ thu giữ carbon; hiện đại hóa lưới điện, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và chuyển đổi số để tích hợp hiệu quả năng lượng tái tạo; tháo gỡ các điểm nghẽn trong cơ chế giá điện, tài chính xanh, ưu đãi đầu tư; phát triển hệ sinh thái công nghiệp năng lượng, nâng cao năng lực doanh nghiệp nội địa và đào tạo nhân lực chất lượng cao.

Diễn đàn thu hút hơn 150 đại biểu là đại diện các ban, bộ, ngành, viện nghiên cứu, trường đại học, tổ chức quốc tế và doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực năng lượng. Các nội dung trọng tâm bao gồm: xu hướng công nghệ năng lượng mới, chính sách phát triển năng lượng bền vững và thực trạng – giải pháp cho các dự án năng lượng tái tạo.

Ban tổ chức kỳ vọng, diễn đàn sẽ không chỉ tạo ra những trao đổi chuyên sâu, mà còn là nền tảng để hoàn thiện chính sách, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, qua đó đưa công nghệ năng lượng trở thành động lực quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội.