Bộ Y tế siết lại quản lý trong giám định pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh tâm thần

Ngày 11/7, Bộ Y tế cho biết, trong những năm qua, công tác giám định pháp y, pháp y tâm thần, bắt buộc chữa bệnh đã được quan tâm, củng cố, kiện toàn, phát triển; các đơn vị đã nỗ lực khắc phục mọi khó khăn để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; chất lượng giám định cơ bản đáp ứng yêu cầu của cơ quan tố tụng.

Bộ Y tế, các Bộ, ngành và các địa phương đã tích cực, chỉ đạo, phối hợp giám sát, giải quyết hoặc trình cấp có thẩm quyền giải quyết nhiều vấn đề quan trọng, tháo gỡ kịp thời khó khăn, vướng mắc, góp phần đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động giám định tư pháp. Tuy nhiên, thời gian gần đây đã xảy ra tình trạng tiêu cực, vi phạm pháp luật nghiêm trọng tại Viện Pháp y tâm thần trung ương, Viện Pháp y tâm thần trung ương Biên Hòa, Trung tâm Pháp y tâm thần miền núi phía Bắc, gây bức xúc trong dư luận xã hội.

“Nguyên nhân để xảy ra tình trạng trên là do một số cán bộ lãnh đạo và cán bộ y tế chưa thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật, các hướng dẫn chuyên môn, các văn bản chỉ đạo của Bộ Y tế và các Bộ, ngành; một số người đứng đầu đơn vị, cán bộ y tế chưa gương mẫu, chưa giữ vững bản lĩnh chính trị, dễ bị mua chuộc, bị lôi kéo tham gia các hành vi phạm tội hoặc tiếp tay cho kẻ xấu lợi dụng vi phạm pháp luật”, Bộ Y tế cho biết.

Để khắc phục những tồn tại, hạn chế nêu trên, đảm bảo tiếp tục nâng cao hiệu quả hoạt động giám định tư pháp và kịp thời ngăn chặn những biểu hiện, hành vi tiêu cực trong xử lý công việc, Bộ Y tế đã có văn bản gửi Bệnh viện Tâm thần trung ương 1, Bệnh viện Tâm thần trung ương 2, Viện Pháp y tâm thần trung ương, Viện Pháp y tâm thần trung ương Biên Hòa, Trung tâm Pháp y tâm thần các khu vực, Viện Pháp y quốc gia, các bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế, sở Y tế tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Y tế các Bộ, ngành về việc tăng cường quản lý trong lĩnh vực giám định pháp y, pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh tâm thần.

Bộ Y tế yêu cầu thủ trưởng các đơn vị quán triệt, thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật, các hướng dẫn chuyên môn, các văn bản chỉ đạo của Bộ Y tế và các Bộ, ngành; giữ vững bản lĩnh chính trị, không để kẻ xấu mua chuộc, lôi kéo tham gia các hành vi phạm tội; trong đó khẩn trương, nghiêm túc thực hiện ngay việc tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo tăng cường trách nhiệm quản lý nhà nước đối với các đơn vị được giao nhiệm vụ thực hiện công tác giám định pháp y, pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh.

Các đơn vị tăng cường giám sát, chỉ đạo công tác chuyên môn và phối hợp với cơ quan chức năng để siết chặt quản lý đối tượng bắt buộc chữa bệnh tâm thần và đảm bảo thực hiện giám định khách quan, minh bạch đáp ứng nhu cầu giám định của các cơ quan tố tụng, tổ chức, cá nhân.

Thực hiện nghiêm quy định tại Nghị định số 64/2011/NĐ-CP ngày 28/7/2011 của Chính phủ quy định việc thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh và các hướng dẫn chuyên môn, các quy định của Bộ Y tế liên quan đến bắt buộc chữa bệnh; thực hiện nghiêm quy định về quản lý người bệnh bắt buộc chữa bệnh, không để người bệnh tự ý ra khỏi cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần hoặc bỏ trốn khỏi nơi điều trị gây nguy hiểm cho xã hội và tiếp tục hành vi phạm tội.

Các bệnh viện tâm thần, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có phạm vi hoạt động chuyên môn về tâm thần phải thực hiện nghiêm các quy định về chuyên môn và quy định về cấp bản tóm tắt hồ sơ bệnh án, cấp giấy khám sức khỏe (có nội dung về tình trạng tâm thần); không để các đối tượng lợi dụng các giấy tờ này đề nghị các cơ quan tố tụng cho bị can, bị án đi giám định tâm thần nhằm trốn tránh hoặc giảm nhẹ trách nhiệm hình sự khi thực hiện hành vi phạm tội.

Các đơn vị thực hiện nghiêm Chỉ thị số 07/CT-BYT ngày 9/9/2024 của Bộ trưởng Bộ Y tế; Công văn số 3781/BYT-KCB ngày 17/6/2025 của Bộ Y tế về tăng cường quản lý, trong lĩnh vực giám định pháp y, pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh tâm thần. Người đứng đầu đơn vị phải hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu để xảy ra sai phạm tại đơn vị. Đồng thời đảm bảo an ninh, an toàn cho nhân viên y tế khi thực hiện nhiệm vụ. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số trong quản lý, công tác chuyên môn trong lĩnh vực pháp y, pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh. Đầu tư cơ sở hạ tầng, thiết bị, phương tiện phục vụ giám định pháp y, pháp y tâm thần, điều trị bắt buộc chữa bệnh tâm thần đồng bộ, hiện đại phù hợp xu hướng phát triển của chuyên ngành và đáp ứng nhiệm vụ chuyên môn.